|
 Tipógrafo
e medio irmán de Portela Valladares, Enrique Heraclio
Botana, foi unha das principais cabezas dos inicios do socialismo
galego, e unha vida truncada máis nos primeiros días
da Guerra Civil.
Enrique
Heraclio Botana naceu en Mourente (Pontevedra) no ano 1875,
fillo dunha moza solteira e de Xoán Portela Dios pai
de Manuel Portela Valladares. Aínda que seguiron camiños
ben distintos ó longo das súas vidas, os dous
irmáns mantiveron unha relación fraterna e cordial.
Xa desde moi novo H. Botana instalouse en Vigo onde comezou
a traballar nunha imprenta e participou da organización
do socialismo vigués animado polas visitas que a Galicia
viña realizando, desde 1896, a máis grande figura
do socialismo do momento: Pablo Iglesias. Parte dese activismo
tivo os seus froitos no nacemento, en 1899, dun dos órganos
xornalísticos máis importantes do socialismo
en Galicia, o semanario Solidaridad, dirixido nun primeiro
momento por Benito Feijóo, pero xa entre 1901 e 1936
é o noso protagonista quen asume a dirección.
Por outro lado, esa reactivación tivo tamén
o seu reflexo na creación dunha rede de sociedades
obreiras en moitas vilas galegas. Así o expresou Heraclio
Botana nun informe do ano 1903 sobre a situación do
movemento obreiro en España e Galicia: "...la
región gallega, a pesar de su escaso desarrollo industrial
con relación a otras, no es de las más atrasadas
en el movimiento de emancipación del proletariado español",
pois contabilizaba ó redor dunhas 123 sociedades para
Galicia.
No ano
1900 foi presidente da Agrupación Socialista de Vigo
e en 1904 presidiu o Congreso Constitutivo da "Federación
Socialista Gallega" como principal líder do Comité
Rexional dos socialistas galegos. Dous anos despois, e no
IIº Congreso celebrado en Ourense, Botana foi reelixido
como presidente do Comité. Así mesmo, participou
destacadamente na Unión Galaico-Portuguesa para evitar
o enganche de traballadores portugueses por parte dos patróns
galegos, que buscaban no país veciño man de
obra máis barata e pouco consciente do ideario da loita
obreira.
A exitosa
folga de tipógrafos de 1905 en Vigo, veu reforza-la
figura de Botana aínda máis, a pesar de ser
detido e condenado ó cárcere. A presión
exercida polo propio Pablo Iglesias dende as páxinas
de El Socialista fai que se lle conceda o indulto ó
tipógrafo, chegando a acadar certa fama a expresión
xurdida no ámbito da patronal: "En Vigo manda
Botana". Deste xeito, a súa intensa carreira político-sindical
tivo como unha das consecuencias máis salientables
a elección en 1913 como o primeiro concelleiro socialista
en Galicia.
Pero Botana
non foi tan só un obreiro e líder político,
senón que tamén se dedicou a tarefas empresariais
como propietario da imprenta La Nueva Prensa. A partir da
década dos 20 a súa actividade política
seguiu cobrando forza, xa que na altura do ano 1922 foi elixido
novamente como concelleiro polo 5º Distrito nas eleccións
municipais en Vigo; así se expresaba en Solidaridad:
"...en el 5º Distrito el número de votos
que tuvo el compañero Botana superó al de hace
dos años en el mismo distrito y le dió el primer
lugar en el orden la votación [...] La elección
del candidato [...] representa un triunfo para las asociaciones
de agricultores de Sárdoma, Freijeiro y Castrelos y
para nuestro Partido"
Importantes
foron as súas actividades en prol das alianzas cos
republicanos antimonárquicos previas ás eleccións
municipais de abril de 1931, comicios que finalmente desembocarían
nun trunfo republicano. Botana, que naquel momento era presidente
da Casa do Pobo, foi un dos encargados de proclamar a chegada
da República en Vigo. Pouco máis tarde, será
un dos catro deputatos socialistas elixidos pola provincia
de Pontevedra nas eleccións constituíntes do
28 de xuño dese mesmo ano.
Na altura
de 1932, e preto dos sesenta anos, seguía a ser un
dos principais líderes do socialismo galego exercendo,
daquela, como presidente da "Federación Regional
de Colectividades Socialistas". Desempeñou tamén
un papel importante nas eleccións municipais de 1933
como defensor da coalición do PSOE cos republicanos
para mante-lo réxime. Coa revolución de outubro
de 1934, e as conseguintes folgas convocadas polos traballadores
- contrarios á dereitización do goberno -, Heraclio
Botana foi detido xunto con outros dirixentes vigueses, aínda
que parece que este paso polo cárcere foi novamente
moi breve. Afastado das posturas radicais que o socialismo
adquire a partir de entón a súa actividade política
vai minguando, fronte o xurdimento de novas figuras políticas
no ámbito dos socialistas galegos.
Finalmente, o golpe militar do 18 de xullo de 1936 acabou
coa segunda experiencia republicana, así como tamén
coas vidas de moitos homes e mulleres.
Enrique
Heraclio Botana foi fusilado, xunto con outros destacados
esquerdistas da cidade de Vigo, o 27 de agosto de 1936. No
cemiterio civil de Pereiró, lugar onde se produciu
a execución, repousan os seus restos.
|
|
|
