OS ANOS REPUBLICANOS
O catorce de abril de 1931 España érguese republicana. Na maioría das cidades galegas o triunfo das candidaturas antimonárquicas fóra un feito, a excepción de Lugo. Certamente os concelleiros elixidos no conxunto galego eran na súa maior parte monárquicos, pero certamente o voto rural estaba demasiado influído polas redes caciquís como para non decatarse que en realidade o que a sociedade pretendía era un cambio. A Restauración apagouse por completo.
Un dos acontecementos que máis destacan nestes anos é a importancia da política, no sentido máis amplo do termo. Os partidos obreiros, os que se cualificarán como reaccionarios e o progresismo republicano nacido ó aveiro do Rexeneracionismo decimonónico establecerán unha loita nas urnas que logo se trasladará ás rúas do Estado. Os dous primeiros anos son coñecidos como Bienio Progresista, que rematarán en novembro de 1933 co triunfo do Partido Radical que gobernará en coalición coa C.E.D.A. É o chamado Bienio Negro, que terá na Revolución de Asturias un dos puntos álxidos co intento de revolución sufocada brutalmente polo exército comandado por Francisco Franco.
En febreiro de 1936 a coalición da esquerda, Frente Popular, supera ó Bloque Contrarrevolucionario dereitista no conxunto galego, a excepción de Ourense, onde destaca a candidatura de Calvo Sotelo, e Lugo cun triunfo do Partido do Centro dirixido polo vigués Portela Valladares. Galicia plebiscitará o estatuto, cun marcado fraude a prol do Si, pero non poderá ser aprobado polas Cortes Republicanas, porque en xullo deste mesmo ano o exército de África sublévase contra a democracia, comeza a Guerra Civil, que durará ata abril de 1939.

Foto: Imaxes da fatiga -Crónica gráfica do traballo na Galiza- Dionísio Pereira. Edicións A NOSA TERRA