O ESPERTAR DAS ARTES PLÁSTICAS GALEGAS. 1970 - 1985

Na década dos setenta o paso da dictadura á democracia supón un viramento na producción artística. A periferia terá voz e infraestructuras, na maior parte dos casos precarias -recordemos as exposicións de escultura ó ar libre en Vigo en 1975-, para desenvolver a súa producción libremente. Supuxo as primeiras entradas de arte conceptual en Cataluña e Madrid -Antoni Muntadas ou Nacho Criado-. En Galicia os colectivos Sisga e Carón tentaron acercar propostas conceptuais ó panorama do noroeste. Artistas como Luís Caruncho, Alfonso Costa ou Ánxel Huete adquiren a responsabilidade -ás veces sen querelo- de situar a Galicia de novo ante a contemporaneidade. Xunto a eles, a consolidación da Bienal de Pontevedra que iniciada a fins dos sesenta, agora aséntase como unha cita bianual destacada no panorama artístico español.
Nestes anos o salientable é que os artistas gozarán de algo descoñecido para eles, a liberdade de actuación e expresión, o que facilita a acción reivindicativa. Lévase a arte á rúa e convértese en instrumento de transformación da vida cotiá, os setenta serán o que Sobrino Manzanares denominou como os escenarios da disidencia. É o encontro co pasado, Luís Seoane traslada o seu domicilio á Coruña; Granell expón en España en 1975, Laxeiro viaxa xa a Galicia no primeiro lustro da década. O que acontece é o recoñecemento da xeración da República e do nacionalismo galego, daquelas persoas que deran o primeiro impulso á plástica galega, e isto ten unha contrapartida clara, evidenciaba a penuria na que estaba somerxida a arte galega. Estes anos son recordados como o primeiro tento de levar áncoras por parte da arte galega, nun mar hostil inmersa en una política cultural anacrónica y sin objetivo definido ...Hace sólo una década, el arte gallego vagaba en una nebulosa de contradicciones y desatinos.
En 1981 celébranse as primeiras eleccións ó parlamento de Galicia, e a Xunta preautonómica transfórmase en Xunta de Galicia. A terra tiña por primeira vez na súa historia un goberno autónomo e Xerardo Fernández Albor é o seu primeiro presidente. O que fai agora o poder político é lexitimar esa autonomía, e un dos mellores exemplos é o acontecido coa arte. A política da Xunta de Galicia e a dalgúns concellos como o da Coruña e Santiago, baséase na remodelación de edificios que serven para realizar exposicións temporais que ó seu xeito impulsan a arte da periferia. Galicia non era menos que outras nacionalidades do Estado e tamén podía presumir de idiosincrasia propia, xa que tiña artistas que pensaban en galego, pero abertos ó mundo; é a xeración Atlántica.
Como resultado dos novos aires que asolaban ó mundo nos anos oitenta, xurde en Galicia unha empresa común de artistas novos que apostaron pola arte contemporánea galega. O Grupo Atlántica, comeza a súa andaina en Baiona en 1980 cunha exposición na que os artistas comezan unha actividade reivindicativa e experimental da nova estética galega. Estes novos artistas eran conscientes de que ó igual que noutros países como Alemaña ou Italia, comezaba a xestarse unha arte nova, paralela ,coma non, ós cambios sociais, políticos e filosóficos que tornaban a visión do chamado mundo moderno. A contemporaneidade viña doutros artistas coñecidos a nivel internacional como os estadounidenses Haring, Salle, Koons ou Basquiat e dos europeos Baselitz, Beuys ou Francesco Clemente. O contrapunto galego a estas figuras internacionais serán os compoñentes de Atlántica: Menchu Lamas, Reimundo Patiño, Correa Corredoira, Alberto Datas, Antón Lamazares, Xosé Freixanes, Anxel Huete, Din Matamoro, Tono Carbajo e Manuel Calzada entre outros; todos eles unidos nun fin común, o de integrar unha asociación de intelectuais e artistas para promover e divulgar as últimas tendencias das artes plásticas en Galicia. A modo de "manifesto futurista", en 1980 Atlántica facía a súa presentación cunha exposición na que participaban pintores, escultores e arquitectos nados case todos na década dos cincuenta ou a finais dos corenta e en 1983 incorpóranse os últimos integrantes, Baixeras, Permuy, Leiro ou Bibian, comezando a disgregarse tempo despois.
Estes tres anos servirán para que a arte galega cambiara e puidese incorporarse ós tempos modernos, deixando atrás o costumismo e os tópicos tradicionais.
Como podemos observar, na arte galega do último tercio do século XX acontecen unhas transformacións que axudan a que a cultura galega non esmoreza, mais ó contrario, estes cambios producen un dinamismo que implica a aparición de novos imaxinarios e de novas dinámicas culturais.

Ilustración: Reimundo Patiño