|
-
¿Que é a literatura para vostede?
A literatura evidentemente é unha vía de comunicación,
unha vía de creación artística que efectivamente
traballa coa linguaxe, traballa coa lingua e polo tanto atinxe un
aspecto creativo textual e comunica en realidade a condición
humana. A literatura en xeral nos seus diversos xéneros é
dalgunha maneira unha vía de investigación e de pescuda
sobre a realidade, a individual e a colectiva, mesmo sobre a existencia
humana. Ese pálpito de coñecemento que o pensamento
e a linguaxe atribúen configúrase como totalidade
a través do texto literario. A literatura como calquera outra
arte, a pintura, a escultura... trata de producir emoción
e coñecemento no público, neste caso no lector.
"A
POESÍA É UNHA LINGUAXE QUE CASE ESTÁ EMPARENTADA
BIOLÓXICAMENTE COA MIÑA PERCEPCIÓN DO MUNDO"
-Vostede
ten practicado xéneros que van desde a poesía ó
teatro, a narrativa, o ensaio ou a entrevista, ¿que atopa de peculiar
en cada un deles?
O que menos practiquei polo momento é o xénero narrativo,
polo menos no que atinxe a narrativa publicada, pero o xénero
que dalgunha maneira ten máis densidade e máis intensidade
na miña producción literaria é a poesía
seguida do teatro. A poesía é unha linguaxe que case
está emparentada biolóxicamente coa miña formación
e coa miña percepción do mundo, e polo hai unha especie
de simbiose entre o poético e o humano, que pode ser case
mesmo unha condea á cal se ve un sometido.
O
xénero teatral é unha linguaxe próxima a poética
nalgúns aspectos que no meu caso forma parte da miña
sensibilidade como escritor.
Algúns autores din que non hai fonteiras entre os xéneros,
e ó mellor a palabra fronteira é demasiado ríxida,
pero o que si hai son espacios autónomos, hai espacios de
producción diferenciada. Non e o mesmo un conto que un poema,
o poema está suxeito a unhas leis, a unha formalidade, unha
xestualidade e unha sonoridade que non é necesaria do mesmo
xeito nun relato ou nunha obra teatral. Hai un conxunto de xéneros
con espacios propios que ás veces se comunican transversalmente.
-A
súa imaxe pública foi sempre a de alguén comprometido
coa terra, ¿a súa vocación literaria parte tamén
deste compromiso?
Eu creo que a vocación literaria está no individuo
e forma parte dunha aprendizaxe individual e socializante, nesa
etapa de socialización do individuo na cal a súa sensiblidade
ten todas as antenas en alto para recoller información e
para dala ós demais, que eu penso que en definitiva aí
reside todo. Esa a toma de contacto coa realidade produce evidentemente,
polo menos no meu caso, un compromiso, vella palabra ás veces
descreditada pero cada vez máis necesaria sobre todo no sendido
de compromiso coa realidade maís inmediata. E a realidade
máis inmediata que existe para o escritor é o idioma,
a ferramenta que emprega concibir a súa obra.
Este compromiso co idioma no caso de Galicia vai aparellado necesariamente
co compromiso coa historia social do idioma e vai ligado tamén
á historia cultural e á propia realidade do país.
Eu síntome nese sentido unha persoa, xa non só como
escritor, comprometida nun plano universal co idioma galego e coa
cultura que é expresión e emanación del.
"NON
RECOÑEZO AS INFLUENCIAS COMA TALES, SENÓN O DESEXO DE
PROCURAR UNHA VOZ MARCADA POLA PROPIA EXISTENCIA"
-¿Cales son as súas maiores influencias no eido literario?
Eu desde sempre fun un bo lector, tanto en cantidade de títulos
deglutidos e creo tamén en calidade, porque tiven boas referencias
e foron boas as direccións que acadei neste sentido. Ó
ser un lector múltiple e poliédricos as influencias
vanse diluíndo bastante. Así por exemplo a poesía
lin os poetas europeos e clásicos no mesmo intre en que lía
os autores surrealistas franceses ou a César Vallejo. Eu
creo que non hai unhas influencias marcadas como tales na miña
poesía. Hai evidentemente un coñecemento da tradición
galega e da universal, sobre todo da europea e da americana, que
son as que me inflúen e as que inflúen en todos os
autores do noso espacio. Eu non recoñezo influencias marcadas
coma tales, senón desexo de procurar unha vez propia que
vén marcada pola propia existencia.
-Tense destacado na súa poética a importancia da
temática erótica, ¿é a palabra o mellor xeito
de representar os corpos?
Xa dicía Goethe naquela máxima que ten un valor universal
e é aceptada comunmente "impere pois o eros que é
a orixe de todo". Evidentemente no erótico, nese eros primixenio,
que é a forza e o motor de explosíón do mundo,
está todo e está tamén a propia palabra, a
palabra como creación, a palabra cando se asocia á
poesía e ten son e plasticidade e pode empregar un réxime
de combinatoria múltiple de signos e de símbolos e
empregar todas esas artes de expresión como a métafora,
a metonímia... Creo que non hai mellor instrumento non só
para definir o corpo senón tamén para celebrar o corpo
do mundo e o corpo físico que a palabra vencellada á
poesía. Nin a música nin a escultura o poden facer.
Quizais a palabra vencellada a unha linguaxe plástica si
o pode facer.
- Ademais do seu labor como escritor, hai uns anos embarcouse
nun proxecto que xa se converteu no buque insignia da poesía
en Galicia, Espiral Maior: ¿como xurdiu esta editorial?
Espiral maior cumpre agora dez anos coma empresa editora e naceu
coa vontade de contribuír á normalización da
edición de textos poéticos en Galicia nun intre no
que había un certo baleiro neste sentido. Todos sabemos que
a edición de poesía non é rentable en termos
económicos, e Espiral Maior non é unha editora con
vontade de ánimo de lucro inmediato, senón que naceu
naceu cunha vontade de, se se quere dicir así, de servicio
público, sobre todo cara á comunidade de lectores.
Nese sentido a poesía foi un motivo de especialización
por parte da editora. Xa son mái de cento cincuenta títulos
de poesía editados, catro coleccións de poesía
en activo, das cales a colección "Poesía" xa superou
os cen tíitulos. A última colección creada
foi Auliga (Asociación de Amigos da Universidade Libre Iberoamericana
en Galicia). É unha colección multilíngüe
que quere actuar no espacio lingüístico iberrománico
con edicións bilingües pero sempre enraizadas galicia
e dialogando cos idiomas románicos. O próximo texto
que sairá na colección é unha grande antoloxía
de José Ángel Valente traducida polo grande poeta
e traductor portugués José Bento, que verá
a luz os próximos meses e que vai supor a entrada de Valente
en Portugal. A pesar de ser un dos máis destacados poetas
do século XX, Valente aínda non estaba traducido ó
protugués, e con esta edición de Espiral Maior, entra
en Portugal respondendo a ese ánimo de levar a poesía
a todos os estremos lingüísticos e espaciais no ámbito
iberrománico.
"TODO
O SÉCULO XX É UNHA EXPRESIÓN CONTINUADA DESE
PODER CREATIVO DO IDIOMA ASOCIADO Á POESÍA"
-
¿Como ve a situación da poesía en Galicia?
A poesía en Galicia é un magma que está fluindo
continuamente desde ese grande volcán, digamos así,
ese conxunto que vén fixado pola tradición. A poesía
é a espiña dorsal do sistema literario galego histórico.
Esa grande tradición xera unha enerxía, e todo o século
XX é unha expresión continuada dese poder creativo do
idioma asociado á poesía. Chegamos ó final do
éculo XX cun conxunto de poetas que hoxe están sendo
recoñecidos silenciosamente, porque a poesía non emprega
os resortes da grande publicidade nin da propaganda institucional
ou privada. A poesía camiña silencioasa, pero os poetas,
por exemplo os da miña xeración, os dos oitenta, están
sendo recoñecidos e traducidos en antoloxías en ruso,
francés ou en macedonio... Eu creo que se se quere falar dunha
grande aportación de Galicia ó mundo (e aí creo
que Galicia aporta ó mundo cousas importantes ademais do económico,
coma a moda ou a música) creo que unha das grandes aportacións
de Galicia ó mundo é a poesía do século
XX.
- Recentes noticias falan dunha crise do sector editorial galego,
¿que perspectivas de futuro ve?
Que hai unha crise no sector resulta evidente e todos os editores
que vivimos día a día neste traballo coñecemos
perfectamente o mercado interior do libro en Galicia e estamos asistindo
a unha fonda crise. Xa se ten dito de diferentes análises feitas
por editores. O libro galego padece unha serie de eivas, algunha endémicas
e outras de orixe máis estructural e recente. Non aumenta o
número de lectores e a última estatística sinala
un descenso no número de títulos editados e sobre todo
na tiraxe. Se descontamos os libros instituciónais, as reedicións,
as traduccións, e os libros infantís que non chegan
á entidade física de libro ó non chegar ás
cincuenta páxinas, o número de libros que se editan
anualmente de creación autóctona non é tan alto
e as bibliotecas públicas non teñen as novidades literariras
nun espacio de tempo sensato. Sería moi longo analizar toda
a problemática do libro galego, que é un libro invisible
en boa parte do tecido comercial. En librerías e grandes superficies
o libro galego está infrautilizado, e isto e fondamente anormal
e antinatural cando hai unha cultura e unha literatura coma a galega
que mesmo brilla fóra de Galicia. É fondamente anormal
que dentro do país existan eivas e atrancos que impiden que
autores e os editores actúen no naturalidade nun medio xusto
e propicio.
- ¿Que novos proxectos o agardan a nivel literario?
O traballo de editor é moi absorvente, son moitas horas diarias
as que dedico á editora. Pero de todas manerias intento compaxinar
os dous traballos, porque o da escrita é un traballo realmente.
Sigo escribindo poesía e estou traballando continuamente, con
menos intensidade quizais temporal pero con máis intensidade
textual. Traballo nun novo libro de poemas e nunha obra de teatro
que tamén está nesa lista de espera para ser absolutamente
atacada e rematada.
- ¿E a nivel editorial?
Os proxectos editorias son continuos, sempre hai alguns interesantes.
Por exemplo está a edición da obra poética completa
de Manuel María que sairá no outono, ou a posta en marcha
dunha colección de teatro que incluirá, ademais de dúas
obras inéditas de Manuel Lourenzo, o teatro completo de Jenaro
Marinhas del Valle. O outro grande proxecto, a piques de pecharse,
é a publicación dun Diccionario Histoórico de
Galicia que incorporará as datas, feitos e lugares e nomes
que teñen significación no plano histórico en
galicia.
En poesía continúa a liña de edicións
de obras reunidas, e está prevista a saída da obra poética
reunida de Xosé María Álvarez Cáccamo
e da de Victor Vaqueiro. Tamén publicaremos unha grande antoloxía
de poesía brasileira actual realizada pola profesora Yara Frateschi.
No campo da narrativa hai un libro de relatos de Manuel Veiga, unha
novela curta de Xosé Fernández Ferriro, o primeiro libro
de relatos de Francisco Calo Lourido e un novo libro de relatos de
Alfonso pexegueiro. Se é que antes non afogamos.
outras
entrevistas de fin de semana
|
