|
-Dende que en 1965 publicou a súa primeira novela -A orella
no buraco- leva nas súas cosatas máis de trinta obras na
que o tema do amor é unha constante, pero........¿que é o amor para
María Xosé Queizán?
É
unha pregunta difícil de contestar porque ó longo da miña vida o
amor vai sendo con cousas distintas. O que fago na miña obra, sobre
todo na dos últimos anos é unha desmitificación do amor, dese amor
entendido como dependencia, por exemplo, dese amor que é tan patriarcal,
desa poesía de amor feita tradicionalmente por homes e mulleres,
que está un pouco alonxada da realidade material, do corpo incluso,
que está chea de tópicos.
Normalmente aprendemos a amar con palabras, aprendemos a amar coa
literatura e eu trato, como sempre, de poñer aí un punto non tanto
de diverxencia coma de sospeita ante ese amor. Ó longo da miña vida
funme dando conta de que ese amor, sobre todo para as mulleres,
ás veces é significador, ás veces significa renuncia, renuncia tremenda,
unha abnegación. Espérase que as mulleres entreguen todo por amor
e isto é moi perigoso, cobra moitas vidas, no sentido de moita liberdade,
moita realización persoal.
Neste
sentido, hai que aprender a amar doutra maneira, creo que agora
xa se está aprendendo a amar doutra maneira. Ó mellor pérdese un
pouco este aspecto romántico, apaixonado do amor, pero eu creo que
se vai gañar en amizade, comprensión, realización persoal. Nesta
última novela miña, unha personaxe feminina di que se o amor non
lle serve para mellorar, para realizarse, para ser feliz, entón
non se volverá namorar. Pois un pouco é isto.
-
Se o amor vai cambiando co paso do tempo, ¿na súa obra ese
amor tamén muda?
Si,
os humanos creamos unha idea que cada vez vai sendo madura, son
efectos distintos, creo que cada vez máis importantes porque na
medida en que unha persoa avanza e pode captar máis o mundo tamén
se enriquece de algunha maneira por dentro.
En
realidade, do que falo sempre sae do coñecemento porque eu son racionalista,
quero razoar a miña concepción do amor. Por iso en "Ten a rosa o
seu punto fresco" a protagonista busca o amor para mellorar, para
realizarse.
-E esa reflexión persoal sérvelle para a súa literatura...
Eu
son a que escribo, eu son a autora e polo tanto eu estou aí, pero
o que eu pretendo é falar dos demais, inventar outras historias,
saír de min e non entrar en min. Fago unha literatura cara ó exterior
e intento ese fenómeno da comprensión, que é realmente ter a capacidade
de comprender os demais, de vivir outras vidas, de estar en función
doutras cousas.
Sen embargo, a min interésame moitísimo crear novas vidas, crear
novos personaxes, xente diferente a min e tratar de meterme na súa
pel e tratar de sentirme negra sen ser negra, por exemplo; ser exiliada
na miña propia terra. Ademais esto tamén me divirte, falar de miña
irmán, por exemplo, non me divertiría case nada. Eu quero tamén
coñecer eu a través da literatura e que a literatura me sirva tamén
a min como sistema de ampliar.
-¿Ten
o seu punto a rosa fresca?
Si, eu supuño que si, que a ten, o que pasa que pode ter moitos
puntos, sempre ten moitos puntos.
Por exemplo...
As
persoas non somos rosas, non somos tan efémeras, non nos marchitamos
tan facilmente, podemos perdurar. E iso é o que debe quedar
despois de ler o libro, porque dalgunha maneira a literatura pode
perdurar e loitar contra a morte.
|
"En
Galicia as mulleres seguimos a ser pouco visibles, tanto se
falas de escritoras como doutras profesións"
|
-
En 1977 vostede publicou un ensaio no que di que as mulleres de
lingua galega teñen dous elementos represivos, uns anos despois
considera que esa situación das mulleres mudou algo, mudou bastante...
Si,
mudou evindentemente, sería terrible se non. O ano pasado cumprísonse
vintecinco anos do feminismo, porque a morte de Franco supuxo o
nacemento de moitas cousas, entre elas a do feminismo que naceu
no ano 75. Desde aquel momento, a muller tivo unha situación de
mellora, mudou toda a situación do país, no Código Penal, no Código
Civil, as leis, os costumes...
As
mulleres entraron no ensino e pasaron de ser escasas na Universidade
a seren maioría na meirande parte das carreiras. O cambio foi extraordinario
e fundamental.
E no campo da literatura pasa o mesmo.Na
última década o "boom" poético das mulleres é moi importante
e ten mudado o xeito de facer poesía e a esta ten ampliado totalmente
o seu aspecto tanto conceptual coma estilístico. Isto nos próximos
anos vai pasar na narrativa, que xa está empezando a xurdir unha
xeración de narradoras. Todo esto son cambios importantísimos.
-Sen
embargo, malia todos os cambios, segue a soster que o mundo editorial
galego é sexista.
Si,
por suposto, todo o mundo é aínda insolidario e sexista. As mulleres
que facemos calquera cousa estamos sometidas a un handicap, porque
o traballo que fagamos ha ser menos valorado. Todas as sociedades,
pero sobre todo canto máis atrasadas máis matriarcais son.
Na
sociedade galega, comprobamos cómo a literatura, a crítica e a valoración
que se fai da literatura é sempre dende unha literatura masculina
porque eles se ven, eles son visibles, ás mulleres aínda non nos
ven. A eles teslles que dicir "ben, e fulanita...", "ah, si, claro,
é tal...", e logo din fulanita de tal, pero de entrada non falan
de escritoras, non as citan, non as recomendan.
Aínda
somos pouco visibles, e quen di escritoras di outra cousa, e en
Galiza seguramente máis aínda que no resto de España.
-Malia este déficit, ¿cómo cre que está o panorama literario?
Coido
que o sistema literario goza de boa saúde. Creo que o nivel da literatura
galega en tódolos xéneros é un nivel comparable ó doutras literaturas
do mundo. Neste momento publícanse máis títulos que nunca, en todos
os xéneros. Pero isto non quita que a literatura non esté normalizada
plenamente.
|
"O
noso sistema literario goza de boa saúde, comparable
ó doutras literaturas do mundo"
|
-Feminista,
nacionalista, exacerbada... estes son algúns dos cualificativos
que máis se lle poñen. Pero... ¿cómo é María Xosé
Queizán?
En
primeiro lugar eu non renego xamais deses cualificativos. E, en
segundo lugar, son evidentemente feminista e con moito orgullo,
son nacionalista e dedícome ó ensino porque é algo que me gusta.
Non renego de ningún deses cualificativos que me poñen, son unha
muller, que nacín aquí, que escribo e que fago moitas outras cousas
e que aquí estou, feliz de facelo. E de facer o meu traballo baixo
a miña ideoloxía, e baixo as miñas ideas que
plasmo nas liñas que escribo.
-
Acaba de dicir que a súa ideoloxía marca o seu traballo,
¿é un plantexamento co que se enfronta en todos os seus libros?
Si,
si, eu realmente escribo con idea de comunicar todo aquilo que eu
poida chegar a pensar, todo aquilo que eu poida comprender, coñecer,
e sinto un afán por sentilo. Teño unha visión optimista, creo que
a escrita é fundamental na vida. Na evolución da humanidade, Foucoult
dicía que primeiro somos escrita e logo todo o demais.
Eu considero que é moi importante a escrita e a arte, que é a creación
da humanidade, e nesa medida estou aí poñendo o meu gran de area
e a miña morea, se pode ser. E fágoo con optimismo, ó mellor teño
un impulso excesivo, unha especie de conciencia, tal vez un poquiño
grilo, que era a conciencia de Pinocho, pois eu tamén teño esa especie
de ansiedade, de necesidade de comunicación, de sentir que estou
aportando algo. Todos aportamos algo á comunidade e eu aporto desde
a disidencia contra o poder...
|
"Cada
idea, cada obra, o que queira prevalecer condiciona o xénero
no que se ha de escribir"
|
-
Moitos pensan que cando se tratan temas coma o do amor, faise literatura
porque é a mellor canle de expresión....
Eu
non creo que o importante sexa sempre transmitir o sentimento, sentimentos
ten todo o mundo e estes non son orixinais. Por outra banda, os
afectos tamén son reais, son aprendidos, son culturais. Os sentimentos
non son iguais en distintos momentos históricos nin en distintos
países nin en distintas circunstancias económicas.
Imos camiñando na nosa maneira de amar, na nosa maneira de relacionarnos,
no noso concepto de amizade, por exemplo. Antes as mulleres tiñan
un escaso concepto da amizade e hoxe é bo que o teñan para que as
mulleres sexamos amigas. Por outra banda, entre os homes e as mulleres
ten que existir unha igualdade, e desde a sumisión, que se vivíu
durante moito tempo, dificilmente se pode ter amizade. E todo esto
é un camiño que se vai cambiando segundo as épocas.
segundo a realización cultural e segundo a evolución humana. Polo
tanto, eu non acredito moito neso dos sentimentos como algo moi
profundo do ser humano. Eu teño unha escrita antisentimental que
é unha verdadeira loita contra o sentimentalismo, esto é así.
Poesía,
teatro, narrativa... cultivou todos os xéneros, pero ¿cal é o que
mellor se adapta á María Xosé Queizán como escritora?
É
moi difícil. Eu creo que cada obra vén co seu xénero, en función
quizais do que queira prevalecer, do que queira poñer. Eu son unha
escritora que parto moito da idea, parto da ideoloxía para facer
literatura e entón en función do que queira poñer en relevancia
vén o seu propio xénero á obra. Tardei moito en escribir poesía,
precisamente porque a poesía está moi marcada por ese aspecto quizais
un pouco tópico. Un camiño no que aínda me queda moito
por facer.
outras
entrevistas
|
