|
-¿Como
vai a cousa?
A
este respecto, Juaristi teno claro: "A literatura basca está
no mellor intre dos últimos anos" cuns mil cincocentos
títulos editados cada doce meses. A pesar de que recoñece
que o seu idioma está aínda padecendo os efectos da
creación dun basco estándar que se realizou hai vinte
anos, cre que a normalización está a funcionar e aumenta
o número de falantes.
Unha peculiaridade que sinala dos escritores bascos é o feito
de existir, nas novas xeracións, nunha grande porcentaxe
de bilingües e mesmo trilingües. A este respecto, destaca
a
existencia de poetas que comparten a súa escrita en basco
con linguas coma o galego, o catalán, o inglés, o
francés ou o castelán, dándose unha mestizaxe
moi relacionada
coa emigración e coas diferentes orixes dos autores. Unha
das mudanzas que destacou nos últimos anos foi o cambio na
motivacións
para escribir, que pasan de temas máis sociais a unha motivación
máis persoal e variada.
A literatura catalana atópase nunha situación de normalización
case absoluta, aínda que para Vicenç Llorca hai unha
falta grave de difusión internacional. A publicación
de máis de oito mil libros ó ano colócana nunha
posición equiparable á de moitos e estados, sendo
o catalán a décima lingua máis traducida do
mundo. A
contradicción neste caso é para Llorca que xa non
se pode falar dunha literatura menor, pero segue sen poder considerarse
o catalán coma un sistema central. Do panorama actual destaca
o feito de atoparse en activo varias xeracións
de escritores, e sinala que, a pesar dos índices baixos de
lectura, hoxe lese máis ca nunca.
Vicente
Araguas puntualiza que os índices de lectura actuais están
moi influídos pola presencia de lecturas obrigadas no ensino,
o que crea unha imaxe enganosa xa que non está clara a cantidade
de lectores vocacionais que existen.
Recoñecendo que o incremento de títulos publicados
é moi importante, Araguas sinala o feito das escaseza das
tiradas, especialmente no caso da poesía, en que se superan
escasamente os catrocentos exemplares. Onda o retroceso da práctica
da lingua, sinala que a literatura galega atópase nun dos
momentos de máis calidade que, sen embargo, coincide cunha
escasa proxección cara o exterior.
Neste sentido reivindica a figura de Manolo Rivas como representante
das letras galegas no exterior, e lamenta o escaso eco que ten un
clásico vivo coma Méndez Ferrín.
Un
xénero periférico en sistemas periféricos:
A poesía
Desde Cataluña, Vicenç Llorca puntualiza que na difusión
da poesía ten grande importancia unha educación estética
que leve a xente a este xénero de xeito voluntario, e destaca
que os lectores de poesía son moi fieis.
Á
pesar da súa posición coma xénero minoritario,
Llorca sinala o prestixio da poesía en Cataluña pola
exisencia dunha tradición que se remonta á Idade Media,
e destaca que o século XX foi un auténtico Século
de Ouro para este xénero, con autores coma Foix, Carner,
Riba e Espriú ou outros máis actuais coma Martí
Poll.En canto á popularización da poesía, sinala
a importancia que están a acadar os recitais poéticos
e creación de novos xéneros que mesturan poesía,
prosa e xénero espistolar.
Juaristi salienta unha peculiaridade de Euskadi na percepción
da poesía, e é a grande implantación dos bertzolari,
poetas populares que improvisan poemas. Segundo el esta forma de
literatura, moi difundida no rural, cubriu ata hai moi pouco a función
social e de referencia cotiá da poesía, quedando a
escrita para a expresión máis íntima e persoal.
Sen embargo, a urbanización e a alfabetización provocaron
unha maior afección á poesía escrita nas cidades,
que sen embargo e como en Cataluña, difúndese de xeito
masivo mediante os recitais, maioritariamente acompañando
a poesía con música, pintura e outras artes.
Araguas pola súa banda, entra na cuestión da difusión
pública da poesía sinalando que o último poeta
con recoñecemento popular foi Celso Emilio. En contra desta
difusión xoga, segundo el, "o número excesivo
de poetas está fodendo o invento". A facilidade de edición
permite, segundo el, a exposición pública de obras
de baixa calidade que distorsionan a percepción social da
poesía, extremo no que se amosa de acordo Vicente Juaristi,
que puntualiza o feito de que para unha editorial é máis
barato publicar poesía que prosa, aínda que tamén
se venda menos.
Cambiando
de tercio, Vicenç discute o termo "literatura periférica"
que considera "tardofranquista" pola implicación
da existencia dun "centro", extremo no que coincide cos
outros dous poñentes que tamen critican o termo "linguas
minoritarias". Para Llorca, o concepto de periferia ten valor
falando do lugar da creación con respecto do conxunto da
sociedade.
A
liberdade creativa dos sistemas non-centrais
En
xeral os participantes están de acordo neste punto. Así,
Llorca sinala que o coñecido poeta catalán Pere Gimferrer
baseou a súa elección para expresarse en lingua catalá
nas maiores posibilidades expresivas que lle ofrecía.
Segundo o catalán, o emprego da lingua remata creando xeitos
tipificados de expresión en diversos ámbitos, e destaca
a importancia de empregar a lingua nun sentido dialéctico
con outras linguaxes e dun xeito aberto á realidade. Nese
mesmo sentido pon o exemplo da escasa difusión da literatura
medieval catalá, da que se poden rescatar elementos de xeito
moito máis creativo que o que pode acontecer en español
co Quixote.
Para Araguas, en galego a creatividade vese no caso galego no emprego
de diferentes normativas para a creación literaria, e mesmo
na opción de empregar formas dialectais que leva ó
seu máximo desenvolvemento Eduardo Blanco Amor en "A
Esmorga".
¿Que
será de nós ante a mundialización?
O
optimismo é común sobre a influencia da mundialización
nas linguas minoritarias. Para Juaristi este proceso pode axudar
a estas linguas a desenvolverse con normalidade xa que permitirá
a intercomunicación entre periferias e unha disgregación
dos centros. A pesar de todo, recoñece o perigo dun incremento
do canibalismo lingüístico.
Desde Cataluña, Llorca sinala que se debe relativizar o termo
"mundialización", e coincide con Juaristi sobre
a desaparición de centros e o favoceremento do local que
isto supón. Un favorecemento que se incrementará tamén
pola maior valoración que se fai do diferente e das formas
culturais tradicionais fronte á uniformización.
Citando a Rubén Darío, Araguas resume a cuestión
lembrando que xa hai cen anos o poeta nicaragüense se preocupaba
pola excesiva difusión do inglés e a posibilidade
de eliminación doutras linguas que levaba aparellada.
|
